Chương 11
Chương 11: Hoạt động của Phêrô và những sự kiện khác – (Phần 2)
Chương này gồm 2 phần:
1. Phêrô biện minh tại Giêrusalem (11,1-18)
Một số tín hữu gốc Do thái tại Giêrusalem đã chỉ trích Phêrô vì: “Ông đã vào nhà những kẻ không cắt bì và cùng ăn uống với họ” (11,3). Hơn thế nữa, Phêrô còn rửa tội cho họ. Não trạng của các tín hữu gốc Do thái chưa thoát khỏi các tập tục của Do thái giáo. Vì thế, Phêrô phải biện minh cho việc làm của mình. Ông kể lại sự việc đã xảy ra và quả quyết rằng: tất cả những gì ông làm là làm theo sự thúc đẩy của Thánh Thần.
2. Hội thánh tại Antiôkia (11,19-30): Vì biến cố Stêphanô chịu tử đạo, các tín hữu đã chạy đến Antiôkia, và Hội thánh tại đây đã được thành lập. Khi hay tin tốt lành ấy, Giáo hội mẹ tại Giêrusalem đã cử Barnaba đến xem xét tình hình. Barnaba đi Tạcxô tìm Phaolô và đưa ông đến Antiôkia. Hai ông đã ở lại đây để chăm sóc giáo đoàn và gây quỹ giúp đỡ Giáo hội tại Giêrusalem.
Chương 12
Chương 12: Hoạt động của Phêrô và những sự kiện khác – (Phần 3)
Chương này gồm 2 phần:
1. Phêrô được giải cứu cách lạ lùng (12,1-19): Giáo hội tại Giêrusalem bước vào thời kỳ bị bách hại. Sau khi chém đầu Giacôbê, vua Hêrôđê cho bắt cả Phêrô trong khi Hội thánh không ngừng cầu nguyện cho ông. Đêm trước ngày bị đem ra hành quyết, Chúa đã cho thiên thần đến giải thoát ông.
2. Cái chết của Hêrôđê, Barnaba và Saolô trở lại Antiôkia (12,20-25): Số phận của vua Hêrôđê đã được Thiên Chúa định đọat vì tất cả những khổ đau ông đã gây ra cho các tín hữu Chúa. Nhà vua đã bị thiên sứ Thiên Chúa đánh phạt. Ông bị giòi bọ rúc rỉa cho đến chết. Riêng Saolô và Barnaba, sau khi hoàn thành nhiệm vụ mang tiền quyên góp hỗ trợ cho giáo đoàn mẹ Giêrusalem, hai ông trở lại Antiôkhia. Từ đây, Antiôkhia trở thành điểm khởi hành cho các chuyến truyền giáo của Saolô tại Tiểu Á và Hy lạp.
Chương 13
Chương 13: Hành trình truyền giáo thứ nhất – (Phần 1)
Chương này gồm 2 phần:
1. Phaolô tại đảo Sýp: Phù thủy Êlyma (13,1-12): Saolô, Barnaba và Márcô khởi hành chuyến truyền giáo thứ nhất từ Antiôkia, miền Syria. Cộng đoàn tại đây đã ăn chay, cầu nguyện và đặt tay trên các ông, rồi tiễn họ đi. Điểm đầu tiên các ông đến là Xalamin, sau đó đi đường bộ đến Paphô. Tại đây, Saolô đã đổi tên thành Phaolô; tên của một công dân Rôma thực thụ. Cũng tại nơi này, khi Phaolô đang giảng giáo lý cho tổng đốc Xécgiô Phaolô, thầy phù thủy Êlyma đã cố tình ngăn cản. Ông ta bị trừng phạt, và hình phạt là phải bị mù cả hai mắt.
2. Phaolô tại Antiôkia miền Pixiđia (13,13-51): Từ Paphô thuộc đảo Sýp, các ông vượt biển đến Pécghê miền Pamphylia. Tại đây, Marcô đã bỏ về Giêrusalem; còn hai ông tiếp tục đi đến Antiôkia, miền Pamphylia. Tại đây, trong các ngày Sabát, hai ông đã vào hội đường Do Thái mà giảng dạy cho họ. Kết quả là có nhiều người Do Thái và dân ngoại đã tin theo.
Chương 14
Chương 14: Hành trình truyền giáo thứ nhất – (Phần 2)
Chương này gồm 2 phần:
1. Phaolô tại Icôniô (14,1-7): Tương tự như tại Antiôkia miền Pixidia, tại Icôniô, Phaolô và Barnaba vào các hội đường của người Do Thái mà giảng dạy về Đức Kitô và thực hiện những dấu lạ kèm theo để củng cố lời giảng dạy.
2. Phaolô tại Lýtra và Đécbê: Chữa người bại chân (14,8-28): Rời Icôniô, Phaolô và Barnaba đi đến vùng Lycaonia. Trong vùng này, hai ông rao giảng tại Lýtra, Đécbê và một ít nơi khác. Sách Công vụ Tông đồ chỉ thuật lại một sự kiện xảy ra tại Lýtra; đó là việc Phaolô chữa lành cho một người bị bại chân. Dân chúng khi chứng kiến phép lạ đã gọi Barnaba là thần Dớt và Phaolô là thần Hécme. Họ đem bò và vòng hoa đến để tế hai ông, và cả hai phải rất vất vả mới ngăn cản được họ.
Chương 15
Chương 15: Công đồng Giêrusalem
Mục tiêu của Công đồng Giêrusalem là giải quyết vấn đề: Những người ngoại trở lại đạo có phải chịu cắt bì và giữ Luật Môsê không?
Một số tín hữu gốc Do thái đến giáo đoàn Antiôkhia và nói với các tín hữu gốc dân ngoại rằng để được cứu độ, chỉ tin vào Chúa Giêsu chưa đủ, họ phải chịu cắt bì và giữ Luật Môsê. Để giải quyết vấn đề này, cộng đoàn đã chử Phaolô, Barnaba và một số người khác nữa đi Giêrusalem.
Sau khi họp bàn cùng các Tông đồ, Công đồng đưa ra giải pháp dung hòa làm hài lòng cả các tín hữu Do Thái lẫn dân ngoại. Công đồng quyết định: Không được gây phiền hà cho các tín hữu gốc dân ngoại, nghĩa là không nên đòi buộc họ phải cắt bì và giữ Luật Môsê. Ngược lại, họ được khuyên giữ ít tập tục như kiêng thức ăn ố uế, tránh gian dâm, kiêng ăn tiết hay loài vật không cắt tiết.
Phaolô và Barnaba chia tay: Đoạn cuối chương 15 là khởi đầu của chuyến truyền giáo thứ hai. Đang khi chuẩn bị cho chuyến đi, Phaolô và Barnaba đã xảy ra tranh cái vì vấn đề đưa Marcô đi theo. Phaolô không muốn cho Marcô đi theo, vì ông đã bỏ về trong chuyến thứ nhất. Thế là Phaolô và Barnaba chia tay.
Chương 16
Chương 16: Hành trình truyền giáo thứ hai – Phần 1
Chương này được chia làm ba phần:
1. Chọn Timôthê (16,1-5): Để chuẩn bị nhân sự cho chuyến truyền giáo thứ hai, ngoài Xila, Phaolô còn chọn thêm Timôthê. Ông không phải là người gốc Do Thái thuần túy, mà cha ông là người Hy Lạp, mẹ là người Do Thái. Phaolô cắt bì cho Timôthê, mục đích để ông có thể giảng dạy về Chúa Kitô trong các hội đường Do Thái dễ dàng hơn.
2. Đi qua miền Tiểu Á, Thị kiến người Makêđônia (16,6-10): Phaolô, Xila và Timôthê đi qua vùng Tiểu Á, nhưng các ông không rao giảng Tin mừng tại vùng này. Trong một thị kiến, Phaolô thấy có một người miền Makêđônia van xin ông sang miền ấy để giúp họ. Đây là một vùng rộng lớn nằm ở phía bắc Hy Lạp, cửa ngõ tiến vào châu Âu. Vâng lệnh Thiên Chúa, họ đã lên đường.
3. Tại Philípphê, Phaolô và Xila bị bắt giam và được giải thoát lạ lùng (16,11-40): Phaolô và các bạn đồng hành xuống thuyền đi về hướng Tây Bắc đến đảo Xamốtrakê, và ngày hôm sau họ đến Nêapôli rồi từ đây, họ đến Philípphê, một thị trấn quan trọng trong miền Makêđônia. Tại đây, các ông đã làm quen và rao giảng cho các phụ nữ. Đây là những người đầu tiên tại Philípphê nghe giảng và theo đạo, một trong số đó là bà Lydia.
Vì Phaolô trừ quỷ cho một đầy tớ gái và việc quỷ xuất khỏi cô khiến cô không nghe lời chủ nhân nữa. Vì thế, nhiều người quay sang chống Phaolô và nhóm truyền giáo. Sau đó, Phaolô và Xila đã bị bắt giam. Tuy nhiên, Thiên Chúa đã giải thoát hai ông và cả nhà viên cai ngục đã được rửa tội.
Chương 17
Chương 17: Hành trình truyền giáo thứ hai – Phần 2
Chương này gồm 2 phần:
1. Tại Thêxalônica và Bêroia (17,1-15):
Rời Philipphê, Phaolô và các bạn đồng hành đến Thêxalônica, thủ phủ của tỉnh Makêđônia, thuộc đế quốc Rôma. Phaolô đã rao giảng Tin mừng cho người Do Thái tại đây và nhiều người đã tin và chịu phép rửa. Thế là cộng đoàn Thêxalônica được hình thành. Tuy nhiên, một số người Do Thái vì ghen tức nên chống đối các Kitô hữu, cụ thể là ông Giaxon, người đón tiếp nhóm truyền giáo.
Rời Thêxalônica, Phaolô và nhóm đồng hành đến Bêroia, một thành phố quan trọng thứ ba trong tỉnh Makêđônia. Phaolô và các anh em đã vào hội đường mà rao giảng Tin mừng. Rất nhiều người đã tin theo, kể cả những người Hy lạp và các phụ nữ thượng lưu. Tuy nhiên, nhóm người Do Thái ở Thêxalônia đã kéo xuống Bêroia để chống đối Phaolô. Vì thế, ông đã để Xila và Timôthê ở lại Bêroa, để có thể lui tới chăm sóc các Kitô hữu tại Philípphê và Thêxalônica, còn ông lên đường đến Athen.
2. Bài giảng về thần vô danh tại Athen (17,16-34): Athen là thành phố nổi tiếng của Hy Lạp, là trung tâm văn hóa, trí thức, tôn giáo đa thần. Rảo quanh thành phố, Phaolô đã nổi giận vì ở đây có quá nhiều thần. Vì thích nghe tư tưởng mới lạ, trí thức nơi đây đã mời Phêrô đến giảng Tin mừng. Từ bàn thờ kính thần vô danh, Phaolô chỉ cho họ Đức Giêsu Kitô là ai. Khi ông giảng đến đoạn kẻ chết sống lại, họ đã bỏ đi hết. Bài giảng lần này được coi là không thành công cho lắm.
Chương 18
Chương 18: Hành trình truyền giáo thứ hai – Phần 3
Chương này gồm 3 phần:
1. Tại Côrintô (18,1-17): Rời Athen, Phaolô đến Côrintô, thủ phủ của tỉnh Akhaia, ở đây ông chờ Timôthê và Xila từ Thêxalônica đến. Phaolô gặp gia đình ông Aquila và bà Prítkila và ở lại đây làm nghề dệt lều với họ. Dù bận rộn, nhưng Phaolô vẫn rao giảng Tin mừng vào những ngày sabát trong hội đường của người Do Thái. Khi Xila và Timôthê đến, Phaolô chuyên tâm vào việc rao giảng Tin mừng. Dù có nhiều người tin theo và trở lại, Phaolô và các bạn đồng hành vẫn gặp chống đối từ những người Do Thái. Họ mang Phaolô đến thống đốc Rôma và tố cáo ông với tội danh: “Xúi giục người ta tôn thờ Thiên Chúa trái với Lề Luật” (18,13).
2. Trở lại Antiôkhia và chuẩn bị cho hành trình thứ ba (18,18-23): Phaolô từ giã anh em ở Côrintô để đến Êphêxô; cùng đi với ông có vợ chồng của Aquila. Trước khi rời khỏi đây, ông đã xuống tóc vì có lời khấn. Phaolô để vợ chồng Aquila ở lại đây. Còn ông chỉ lưu lại thời gian ngắn để thảo luận với những người Do Thái. Sau đó, ông rời Êphêxô để đi Giêrusalem để báo cáo cho các vị lãnh đạo của Hội thánh. Xong việc, ông trở lại Antiôkia và chuẩn bị cho chuyến truyền giáo thứ ba.
3. Hoạt động của Apôlô tại Êphêxô (18,24-28): Apôlô là người Do Thái, sống ở Alexandria, một người có tài hùng biện. Ông biết đạo Chúa qua các đồ đệ của Gioan Tẩy Giả. Nhờ ông bà Aquila và Pritkila, ông hiểu biết đầy đủ và chắc chắn hơn về đạo. Sau khi Phaolô rời Côrintô, cộng đoàn ở đây không có người phụ trách. Vì thế, Apôlô đã đến Côrintô để giúp đỡ họ.
Chương 19
Chương 19: Hành trình truyền giáo thứ ba – Phần 1
Chương này gồm 4 phần:
1. Các môn đệ của Gioan Tẩy Giả (19,1-7): Phaolô khởi hành chuyến truyền giáo thứ ba từ Antiôkia miền Xyria. Khi tới Êphêxô, ông gặp các môn đệ của Gioan Tẩy Giả, và ông đã có cuộc đối thoại với họ. Qua nội dụng trao đổi, họ chưa hề chịp phép rửa nhân danh Đức Kitô và lãnh nhận Thánh Thần. Biết vậy, Phaolô đã rửa tội và đặt tay ban Thánh Thần cho họ.
2. Thành lập giáo đoàn Êphêxô (19,8-10): Đoạn này tóm lược hoạt động của Phaolô tại Êphêxô. Trong vòng ba tháng, ông đến hội đường để rao giảng, thảo luận và thuyết phục người Do Thái tin vào Đức Kitô. Tuy nhiên, nhiều người Do Thái chẳng những không tin điều ông rao giảng, họ còn nói xấu đạo. Đáp lại, ông Phaolô đã đoạn tuyệt với hội đường Do Thái và hướng về dân ngoại.
3. Các thầy phù thủy tại Êphêxô (19,11-22): Đoạn này tóm lược các dấu lạ chữa bệnh và trừ quỷ củ Phaolô tại Êphêxô. Khi người ta thấy Phaolô làm các dấu lạ nhân danh Đức Giêsu Kitô, những người Do Thái hành nghề trừ quỷ cũng thử lấy “danh ấy” để làm. Quỷ đã lột mặt nạ những người này và nói sự thật về Chúa Giêsu và Phaolô. Dân chúng sợ hãi và tán dương danh Chúa Giêsu.
4. Thợ bạc Êphêxô gây rối (19,23-40): Ông Đêmếtriô làm nghề thợ bạc, chuyên làm tượng nữ thần Atêmi, nữ thần phì nhiêu. Vì lời giảng dạy của Phaolô “thần linh do tay người phàm làm ra”, doanh tu bán tượng thần của ông bị ảnh hưởng. Vì thế, ông kích động các đồng nghiệp và dân chúng nổi lên chống lại Phaolô. Họ đã bắt Gaiô và Tríttakhô, những người đồng hành của Phaolô. Cuối cùng, viên thư ký của thành phố phải đứng ra dàn xếp vụ này.
Chương 20
Chương 20: Hành trình truyền giáo thứ ba – Phần 2
Chương này gồm 2 phần:
1. Phaolô tại Troa: Cứu người chết sống lại (20,1-12): Theo dự định ban đầu, Phaolô sẽ đáp tàu qua miền Makêđônia và miền Akhaia, sau đó về Giêrusalem. Tuy nhiên, sau khi thăm các anh em miền Makêđônia, ông tới Hy Lạp (Côrintô) và lưu lại đây ba tháng. Vì biết người Do Thái âm mưu hại ông, thay vì về Giêrusalem, đoàn truyền giáo đã chia làm hai để hành trình đến Troa. Tại đây, ngày Chúa nhật, các tín hữu họp nhau cử hành Nghi lễ Bẻ bánh, và trong nghi lễ này, bài giảng của Phaolô cứ kéo dài, nên một thanh niên tên là Êutykhô ngồi trên cửa sổ lầu ba đã ngủ gật và ngã xuống đất tắt thở. Phaolô đã cứu sống anh trước sự sửng sốt của các tín hữu. Sau đó, nghi lễ tiếp tục cho đến sáng và Phaolô từ biệt các tín hữu.
2. Phaolô tại Milêtô: Từ giã các kỳ mục Êphêxô (20,12-38): Từ Troa, đoàn truyền giáo tiếp tục chia làm hai và hẹn gặp nhau ở Átxô; đoàn thứ nhất đi tàu đến Átxô trước, đoàn thứ hai cùng với Phaolô đi đường bộ đến sau. Khi gặp nhau, họ xuống tàu đi tiếp, bỏ qua Êphêxô và cập bến ở Milêtô, cách Êphêxô khoảng 60 km. Tại đây, Phaolô cho mời các kỳ mục của Êphêxô xuống mà gặp gỡ họ. Cuộc gặp mặt thật cảm động. Sau đó, Phaolô từ biệt các anh em và đoàn truyền giáo lên tàu thẳng tiến Giêrusalem cho kịp lễ Ngũ Tuần.
